Cách trồng dưa hấu luôn là chủ đề được nhiều bà con quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh mô hình canh tác ngày càng chuyển sang hướng kỹ thuật – khoa học và tối ưu hóa chi phí. Dưa hấu là loại cây có giá trị kinh tế cao, thời gian sinh trưởng ngắn, dễ tiêu thụ, nhưng để trồng hiệu quả thì cần hiểu rõ đặc tính sinh học, điều kiện sinh trưởng và sự phối hợp hài hòa giữa đất – nước – dinh dưỡng trong suốt vụ.
Bài viết sau sẽ phân tích toàn diện kỹ thuật trồng dưa hấu từ giai đoạn chuẩn bị đất, chọn giống, thời vụ, chăm sóc, cho đến bón phân hợp lý. Mỗi phần đều có gợi ý thực tế giúp bà con dễ áp dụng ngay tại vườn.
I. Giới thiệu tổng quan về cây dưa hấu
Trước khi tìm hiểu kỹ thuật trồng, bà con cần hiểu đặc tính của cây dưa hấu – một yếu tố quyết định hiệu quả canh tác. Dưa hấu thuộc nhóm cây ngắn ngày, phát triển mạnh trong điều kiện ấm – nắng – khô, bộ rễ tơ nhiều nhưng lại rất nhạy với úng nước. Đặc điểm này ảnh hưởng trực tiếp đến cách bố trí đất, thời vụ và quản lý dinh dưỡng.
Dưa hấu sinh trưởng theo từng giai đoạn rõ rệt: mọc mầm – bò dây – phân nhánh – ra hoa – đậu quả – nuôi trái – chín. Mỗi giai đoạn lại có yêu cầu rất khác nhau về nước, phân bón và điều kiện môi trường. Việc nắm đúng nhịp sinh trưởng giúp can thiệp kỹ thuật chính xác, tránh lãng phí và hạn chế rủi ro.
II. Điều kiện sinh trưởng và phát triển của dưa hấu
1. Nhiệt độ và ánh sáng
Dưa hấu ưa nhiệt độ 25–32°C, ánh sáng mạnh và ngày nắng dài. Ở mức nhiệt này, quá trình quang hợp diễn ra mạnh, lá mở rộng, dây bò nhanh và hình thành mầm hoa sớm. Khi trời lạnh dưới 18°C, cây sinh trưởng chậm, dễ rụng hoa, chậm đậu quả.
Trong mùa mưa kéo dài, ánh sáng giảm sẽ khiến quả nhỏ, màu vỏ kém, thời gian thu hoạch bị kéo dài thêm 5–10 ngày. Vì vậy, việc lựa chọn thời vụ phù hợp và chuẩn bị giàn che mưa (nếu có) là lợi thế lớn.
2. Đất trồng
Dưa hấu thích đất tơi xốp, thoát nước tốt như đất cát pha, đất thịt nhẹ. Độ pH phù hợp từ 5.5–6.5. Đất nặng, bí, hoặc giữ nước quá lâu sẽ làm rễ thiếu oxy và dễ thối.
Bà con nên lên luống cao 25–35 cm để hạn chế úng trong giai đoạn mưa, đồng thời giúp rễ phát triển sâu – mạnh hơn. Ngoài ra, bổ sung hữu cơ hoai mục là cách giúp đất cải tạo lâu dài, giữ ẩm tốt nhưng không gây ứ nước.
3. Nước tưới
Dưa hấu cần nước nhiều ở giai đoạn đầu và giữa vụ, nhưng càng về cuối quả lại càng “ghét” nước. Thiếu nước, trái nhỏ – chậm lớn; thừa nước, trái dễ bị nứt hoặc nhạt vị.
Do đó, kỹ thuật tưới phải thay đổi theo từng giai đoạn:
- Giai đoạn cây con – phân nhánh: tưới đều, ẩm vừa.
- Giai đoạn nuôi trái: giảm dần lượng nước để vị ngọt tập trung.
- Trước thu hoạch 7–10 ngày: hạn chế tưới để tăng độ đường.
III. Thời vụ trồng dưa hấu tại Việt Nam
1. Vụ Đông Xuân – thời điểm thuận lợi nhất
Đây là vụ có ánh sáng nhiều, nhiệt độ ổn định và ít mưa, giúp cây phát triển nhanh và tỷ lệ đậu trái cao. Nhiều vùng xem Đông Xuân là vụ chính vì năng suất và chất lượng trái vượt trội.
2. Vụ Xuân Hè – cần quản lý nước kỹ hơn
Vụ này nắng nhiều nhưng xuất hiện mưa trái mùa. Dây và quả dễ bị nấm bệnh nếu thoát nước kém. Khi trồng cần chú trọng giàn che tạm và hạn chế tưới đẫm.
3. Vụ Hè Thu – rủi ro do mưa lớn và ẩm độ cao
Là vụ khó nhất vì mưa nhiều, ánh sáng giảm mạnh. Tuy nhiên, nếu bà con chọn giống chịu nóng – chịu ẩm. Đồng thời áp dụng biện pháp lên liếp cao và phủ bạt nông nghiệp, cây vẫn phát triển tốt.
4. Thời vụ theo vùng miền
- Miền Nam: có thể trồng quanh năm, ưu tiên Đông Xuân.
- Miền Trung: né mùa mưa bão, tập trung từ tháng 12–3.
- Tây Nguyên: thuận nhất từ tháng 11 đến tháng 2.
IV. Kỹ thuật làm đất và chọn giống trước khi xuống giống
Trước khi trồng, đất cần được cày xới, xử lý mầm bệnh bằng vôi hoặc chế phẩm sinh học. Để tăng độ tơi xốp, bà con có thể bổ sung phân hữu cơ hoai mục kết hợp với phân lân để tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển mạnh ngay từ đầu.
Về giống, nên lựa chọn giống phù hợp với mục tiêu sản xuất: giống trái dài, trái tròn, ruột đỏ hoặc ruột vàng. Giống có bộ lá khỏe, tỷ lệ đậu cao và phù hợp với khí hậu địa phương sẽ giúp vụ trồng ổn định hơn.
V. Cách trồng dưa hấu đúng kỹ thuật
1. Gieo hạt hoặc trồng cây con – giai đoạn quyết định tỉ lệ đồng đều
Bà con có thể gieo trực tiếp hoặc gieo trong bầu. Gieo bầu giúp cây đồng đều, dễ chăm sóc đầu vụ và hạn chế sâu hại. Khi cây có 2–3 lá thật, rễ khỏe, có thể đem ra ruộng trồng.
Khoảng cách trồng phổ biến: 70–90 cm giữa các hốc, 3.5–4 m giữa các luống tùy giống.
2. Chăm sóc dưa hấu giai đoạn bò dây và phân nhánh
Khi cây bắt đầu bò dây, cần xoay dây theo một hướng để tránh rối, dẫm đạp. Tỉa bớt nhánh phụ dư thừa để cây tập trung nuôi hoa – nuôi trái. Một cây thường chỉ giữ 1–2 trái để đạt chất lượng tốt.
3. Kỹ thuật thụ phấn và đậu trái
Trong điều kiện nắng nhiều, tỷ lệ đậu trái tự nhiên khá cao. Tuy nhiên, những ngày thời tiết âm u hoặc mưa nhẹ, bà con có thể thụ phấn tay vào sáng sớm để đảm bảo đồng đều trái.
4. Quản lý nước
Trong giai đoạn nuôi trái, nước đóng vai trò quan trọng trong việc tạo độ lớn và hàm lượng đường. Tuy nhiên, cần tránh tưới vào buổi tối hoặc tưới quá mạnh khiến đất ứ nước, làm nứt trái.
VI. Bón phân cho dưa hấu theo từng giai đoạn sinh trưởng
Nhu cầu dinh dưỡng của dưa hấu thay đổi mạnh theo từng giai đoạn, vì vậy việc bón phân đúng thời điểm sẽ giúp cây phát triển hài hòa, giảm sâu bệnh và tăng chất lượng trái.
1. Giai đoạn cây con – ưu tiên lân và hữu cơ
Ở giai đoạn này, mục tiêu là giúp cây phát triển bộ rễ mạnh. Phân lân kết hợp hữu cơ là lựa chọn phù hợp. Lân giúp kích thích rễ tơ, còn hữu cơ cải thiện kết cấu đất.
2. Giai đoạn bò dây – cần đạm vừa phải, tăng kali
Đạm giúp phát triển lá và dây, nhưng nếu dùng quá nhiều sẽ làm dây rậm, khó đậu trái và dễ bị sâu hại. Vì vậy, bà con chỉ cần dùng lượng vừa phải, kết hợp kali để cứng thân và tăng sức đề kháng.
3. Giai đoạn ra hoa – giảm đạm, tăng Bo để hoa cứng và dễ thụ phấn
Trong thời kỳ làm nụ – ra hoa, việc kiểm soát đạm là rất quan trọng. Đạm cao dễ làm rụng hoa. Thay vào đó, bổ sung Bo giúp phấn hoa khỏe, tăng khả năng đậu trái.
4. Giai đoạn nuôi trái – ưu tiên Kali và Canxi
Kali giúp trái lớn nhanh, màu vỏ đẹp, vị ngọt đậm. Canxi làm vỏ cứng, giảm nứt và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch. Đây là giai đoạn quyết định chất lượng thương phẩm.
VI. Phòng trừ sâu bệnh cho dưa hấu theo hướng an toàn
Dưa hấu thường gặp các bệnh như thán thư, lở cổ rễ, sương mai và bọ trĩ. Thay vì phụ thuộc nhiều vào thuốc, bà con có thể áp dụng biện pháp sinh học, luân canh, sử dụng giống sạch bệnh và giữ vườn thông thoáng để giảm áp lực dịch hại.
Quản lý ẩm độ đúng cách cũng là chìa khóa quan trọng. Đất quá ẩm là điều kiện cho nấm bệnh phát triển mạnh.
VII. Thu hoạch và bảo quản
Khi quả đạt độ chín sinh lý, cuống chuyển màu, tua cuốn gần cuống khô lại, tiếng gõ nghe “đục”, đó là lúc thu hoạch tốt nhất. Thu hoạch đúng thời điểm giúp trái đạt độ đường cao, vỏ cứng và thời gian bảo quản lâu hơn.
Sau khi thu hoạch, nên để trái nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ chất lượng.
VIII. Kết luận
Cách trồng dưa hấu hiệu quả không chỉ nằm ở kỹ thuật cơ bản mà còn ở khả năng quan sát và điều chỉnh theo điều kiện thực tế. Khi hiểu rõ điều kiện sinh trưởng của dưa hấu, chọn đúng thời vụ và quản lý phân bón hài hòa, bà con hoàn toàn có thể đạt được năng suất cao và trái đẹp ổn định.
Nếu muốn học thêm các kinh nghiệm thực tế hoặc kỹ thuật chuyên sâu, bà con có thể tham khảo thêm bài viết KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC DƯA HẤU
Mọi chi tiết thêm thông tin sản phẩm vui lòng liên hệ Vinasa qua fanpage hoặc hotline 0901.21.25.26.
Vinasa luôn sẵn sàng hỗ trợ tư vấn kỹ thuật miễn phí cho bà con trong quá trình chăm sóc cây trồng.
Xem thêm bài viết kỹ thuật khác TẠI ĐÂY.
